Działalność nierejestrowa (inaczej: nierejestrowana, nieewidencjonowana) to drobna działalność zarobkowa, która nie wymaga rejestracji firmy. Przepisy jasno określają, że nie stanowi ona działalności gospodarczej (art. 5 ust. 1 ustawy – Prawo przedsiębiorców). Z danych Ministerstwa Finansów wynika, że w 2023 r. taką działalność prowadziło 79 tys. podatników, a ich przychody wyniosły 536 mln zł.
Aby skorzystać z tej formy, trzeba spełnić następujące warunki:
- nie wykonywać działalności gospodarczej w okresie ostatnich 60 miesięcy;
- osiągać z niej przychód mieszczący się w ustawowo określonym limicie.
Wysokość tego limitu może być przeszkodą nie do przeskoczenia. Obecnie jest ona określana miesięcznie i wynosi 75 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę. Ponieważ pensja minimalna w 2025 r. to 4666 zł brutto, limit działalności nierejestrowej wynosi 75 proc. razy 4666 zł = 3499,50 zł.
Limitu nie można przekroczyć w żadnym miesiącu. A zatem osoba, która co miesiąc dorabia do pensji 3 tys. zł na sprzedaży rękodzieła, może korzystać z dobrodziejstw działalności nierejestrowej i nie musi zakładać firmy, bo w żadnym miesiącu nie przekroczy 3499,50 zł. Ale już wytwórca ozdób choinkowych, który w grudniu uzyska z ich sprzedaży przychód 3,5 tys. zł, nie może działalności nierejestrowej prowadzić, chociażby przez pozostałe 11 miesięcy w roku nie zarabiał w ogóle.
Zobacz procedurę w LEX: Ziółkowski Paweł, Opodatkowanie działalności nieewidencjonowanej>
Limit kwartalny, a nie miesięczny
Przepisy, nad którymi wkrótce zacznie pracować Sejm, mają służyć osobom będącym w sytuacji takiej, jak przykładowy wytwórca bombek świątecznych. Zakładają, że limit nie będzie już liczony miesięcznie, a kwartalnie.
Taka propozycja znalazła się w projekcie ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu uproszczenia procedur administracyjnych oraz wsparcia przedsiębiorczości. Jest to jeden z tzw. pakietów deregulacyjnych. Projekt (nr UDER20) został przyjęty przez rząd i wniesiony do Sejmu.
Pod względem legislacyjnym realizacja pomysłu ma przybrać formę modyfikacji wspomnianego art. 5 ust. 1 ustawy – Prawo przedsiębiorców. Nowe brzmienie byłoby następujące:
„Nie stanowi działalności gospodarczej działalność wykonywana przez osobę fizyczną, której przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym kwartale 225 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia, o którym mowa w ustawie z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2024 r. poz. 1773), i która w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej”.
Czytaj także: Deregulacja wszystkiego. Specjalny tryb obejmie nawet nasze zdjęcia i rozwody
Czytaj także pytanie w LEX: Czy działalność nieewidencjonowana podlega ZUS?>
Propozycja nie powoduje podniesienia limitu, ale zmienia sposób jego liczenia. Gdyby zastosować nowe regulacje do dzisiejszej wysokości minimalnego wynagrodzenia, limit kwartalny działalności nierejestrowej wynosiłby 10 498,50 zł. Osoby, które dotąd regularnie osiągały przychód mieszczący się w limicie miesięcznym, zachowałyby więc prawo do prowadzenia działalności bez rejestracji. Zyskałby natomiast wytwórca ozdób choinkowych z naszego przykładu. Zakładając, że w październiku i listopadzie nie osiągnie żadnych przychodów, w grudniu mógłby zarobić do 10 498,50 zł.
- Nowe rozwiązanie odpowiada realiom sezonowej działalności, gdzie osoby oferujące usługi w okresach wakacyjnych lub świątecznych, mogą zarabiać więcej w krótkim okresie, bez konieczności rejestrowania działalności. Zmiana ta pozwala na bardziej elastyczne podejście do prowadzenia działalności zarobkowej, co może zachęcić kolejne osoby do jej podejmowania – czytamy w uzasadnieniu projektu.
Agnieszka Majewska, rzeczniczka małych i średnich przedsiębiorców, zgadza się, że to dobre rozwiązanie, bo daje większą elastyczność osobom dorabiającym okazjonalnie. - W praktyce oznacza, że jednorazowy wyższy przychód w danym miesiącu nie będzie automatycznie zmuszał do rejestrowania działalności gospodarczej. To ważne szczególnie dla tych, którzy prowadzą drobne usługi sezonowe, rękodzieło czy działalność dorywczą – komentuje dla Prawo.pl.
Zgadza się z tym Anna Pilarska, doradca podatkowy w Rödl & Partner. - Planowana zmiana stanowi realne ułatwienie dla osób wykonujących pracę sezonową lub takich, które poza stałym źródłem dochodów, w wolnym czasie wykonują dodatkową działalność – ocenia.
Dodajmy, że nowe przepisy mają wejść w życie 1 stycznia 2026 r. Prawdopodobnie minimalne wynagrodzenie za pracę będzie wówczas wyższe, zwiększy się też więc także limit działalności nierejestrowej, roboczo szacowany na 10 498,50 zł.
Czytaj także artykuł w LEX: Malinowski Dariusz M., Przepisy wprowadzające Prawo przedsiębiorców - omówienie wybranych zagadnień mających wpływ na prowadzenie działalności gospodarczej>
Cena promocyjna: 125.1 zł
|Cena regularna: 139 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 104.24 zł
Obowiązki przy działalności nierejestrowanej
Projektodawca zaznacza, że proponowane uproszczenie nie zmienia dotychczasowych zasad wykonywania działalności nierejestrowej. W uzasadnieniu przypomina o obowiązku prowadzenia na bieżąco uproszczonej ewidencji sprzedaży za dany dzień, która powinna zawierać m.in. sumaryczną kwotę uzyskanego przychodu należnego z tego dnia. Jest to niestety nieuniknione w działalności nierejestrowej, bo inaczej nie dałoby się określić, czy przychód nie przekroczył limitu.
Utrzymany w mocy będzie też obowiązek złożenia wniosku o wpis do CEiDG w terminie 7 dni od dnia przekroczenia limitu przychodów. - Ewentualne opóźnienie w tym zakresie będzie mogło rodzić negatywne konsekwencje związane m.in. z koniecznością opłacenia należnych składek na ubezpieczenia społeczne (w konsekwencji również na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy oraz składkę zdrowotną) za okres wsteczny – czytamy w uzasadnieniu projektu.
Nic nie zmieni się też, jeśli chodzi o aspekt podatkowy. Osoba prowadząca działalność nierejestrową nie ma, co prawda, obowiązku odprowadzania comiesięcznych zaliczek do urzędu skarbowego, ale musi na koniec roku rozliczyć się z przychodów z działalności nierejestrowanej w zeznaniu PIT-36 i zapłacić podatek dochodowy z tego tytułu.
Pozostaje problem składek i kas fiskalnych
Działalność nierejestrowa co do zasady nie rodzi obowiązku zapłaty składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, ale zdarza się, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych uważa wykonywanie takiej działalności za wykonywanie umowy cywilnoprawnej. Wówczas składki trzeba już opłacać. Anna Pilarska żałuje, że przy okazji w projekcie ustawy deregulacyjnej nie pokuszono się o jednoznaczne ustalenie i ujednolicenie tej kwestii. - Obecnie podatnicy kierują się w tym zakresie stanowiskiem ZUS. Zgodnie z nim oskładkowanie zależy od tego, czy w ramach działalności nieewidencjonowanej podatnik dokonuje dostaw towarów (brak składek) czy też świadczenia usług (w tym przypadku dochodzi do zawarcia umowy cywilnoprawnej, która podlega składkom ZUS na zasadach ogólnych) – tłumaczy ekspertka.
Wreszcie, może dojść do paradoksalnej sytuacji, w której dana osoba nie musi rejestrować działalności, ale musi korzystać z kasy fiskalnej. Przy sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, limit zwolnienia z kasy wynosi bowiem 20 tys. zł rocznie. Ponadto istnieje grupa towarów i usług (m.in. wyroby akcyzowe, wyroby z metali szlachetnych, elektronika), których sprzedaż trzeba ewidencjonować na kasie w każdym przypadku.
Według Agnieszki Majewskiej warto więc rozpocząć pogłębioną dyskusję o dalszym upraszczaniu oraz przejrzystości zasad wykonywania działalności gospodarczej, w tym także dla działalności nierejestrowanej, np. przez powiązanie limitów przychodów z obecnymi progami zwolnienia z kas fiskalnych czy maksymalnym okresem wykonywania takiej działalności. - Przejrzyste i czytelne przepisy są priorytetowe zarówno dla przedsiębiorców, niezależnie od formy działalności, jak i dla administracji skarbowej – uważa rzeczniczka MŚP.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
