Krajowy Zjazd Adwokatury rozpoczyna się w piątek 27 czerwca. Odbędzie się w Bydgoszczy i zostaną podczas niego wybrane m.in. władze Adwokatury. Obecnie na stole są cztery kandydatury na prezesa Naczelnej Rady Adwokackiej - o kolejną kadencję ubiega się obecny prezes Przemysław Rosati, kandydują też adwokat Marek Gruszka, adwokat dr Paweł Blajer i adwokat Robert Dopierała. Równie duże emocje budzą jednak tematy, które będę rozpatrywane na zjeździe. Projekty uchwał dotyczą m.in. adwokackiej umowy o pracę, ale też modelu wynagradzania za świadczenie pomocy prawnej z urzędu. Projekt mec. Dębskiej odnosi się w niej do Konwencji Rady Europy o Ochronie Zawodu prawnika, którą Polska podpisała 13 maja 2025 r.

Czytaj: Prezes Rosati: Urzędówki i nieodpłatna pomoc prawna wymagają systemowych zmian>>

Ochrona przed hejtem, frustracją klienta, nierzetelnymi mediami

Zgodnie z projektem uchwały "Krajowy Zjazd Adwokatury dostrzega narastające zjawiska społeczne, które w sposób istotny wpływają na możliwość wykonywania zawodu adwokata zgodnie z zasadami niezależności, godności oraz zaufania publicznego, w tym coraz częstsze przypadki naruszeń praw i dóbr osobistych adwokatów". Wynika z niej również, że narastają zjawiska, w których adwokaci są poddawani atakom, groźbom, nękaniu, zastraszaniu i innych formom presji psychologicznej, jak również podejmowane są ingerencje w wykonywanie zgodnej z prawem działalności zawodowej. - Działania te utrudniają możliwość swobodnego wykonywaniu zawodu i wpływają na pogłębiający się problem wypalenia zawodowego, frustracji oraz odchodzenia z zawodu - brzmi projekt. 

Dlatego, zgodnie z nim, Krajowy Zjazd Adwokatury miałby zalecić każdej okręgowej radzie adwokackiej, w ciągu najbliższej kadencji, powołanie w swoich izbach okręgowych rzeczników praw adwokata.
 
KZA miałby też w uchwale wskazać, że celem działania rzecznika praw adwokata oraz okręgowych rzeczników praw adwokata powinny być w szczególności:

• monitorowanie przypadków naruszeń dóbr osobistych adwokatów zarówno ze strony mediów, klientów jak i organów państwowych; 
• przeciwdziałanie zjawiskom hejtu, nękania oraz niedozwolonej presji psychologicznej skierowanych przeciwko adwokatom szczególnie w mediach społecznościowych; 
• kierowanie pism z żądaniem sprostowań lub usunięcia materiałów, kierowanie skarg do Rady Etyki Mediów, w razie publikacji treści godzących w adwokaturę lub dobre imię indywidualnych adwokatów; 
• wpieranie adwokatów w zainicjowanych przeciwko nim, przez klientów postępowaniach, a tym w szczególnie uzasadnionych przypadkach wstępowanie do postępowań jako amicus curia; 
• przeciwdziałanie negatywnym konsekwencjom wynikających z mylnego utożsamiania przez społeczeństwo adwokata z jego klientem lub prowadzoną sprawą; 
• reagowanie na przypadki nadużyć ze strony organów państwowych, mediów oraz klientów;
• opracowanie założeń legislacyjnych dotyczących możliwości wprowadzenia tzw. „wakacji sądowych“ oraz zawieszenia w tym czasie biegu terminów procesowych; 
• wspierania działań mających na celu ograniczenie i przeciwdziałanie sytuacjom składania skarg lub zawiadomień przeciwko adwokatom mogących wyczerpać znamiona art. 234 kk.
• organizowanie szkoleń i konferencji w zakresie dobrostanu psychicznego oraz wypalenia zawodowego; 
• współpraca z rzecznikami dyscyplinarnymi oraz prezesami Sądów Dyscyplinarnych wszystkich izb adwokackich celem monitorowania i przeciwdziałania zjawiskom skarg oczywiście niezasadnych lub mających na celu wywarcia presji psychologicznej na adwokatów. 

- Wykonywanie zawodu adwokata na przestrzeni ostatnich lat staje coraz trudniejsze. Adwokaci spotykają się coraz częściej z rozmaitymi formami presji - zarówno instytucjonalnej, jak i nadużyć ze strony klientów. Nasilają się zjawiska społeczne, które w sposób istotny wpływają na możliwość wykonywania zawodu adwokata zgodnie z zasadami niezależności, godności oraz zaufania publicznego. Wśród tych zjawisk należy wymienić: narastające przypadki publicznego kwestionowania roli adwokata, zwłaszcza w sprawach o dużym ładunku emocjonalnym lub medialnym, naruszenia dóbr osobistych adwokatów w mediach i internecie, nieuprawnioną presję ze strony organów ścigania i administracji publicznej, trudności w wykonywaniu czynności zawodowych wynikające z ograniczeń organizacyjnych lub systemowych (np. w dostępie do akt, kontaktach z klientami, udziału w rozprawach) czy podejmowanie działań mających znamiona represyjnych, w tym wszczynanie postępowań dyscyplinarnych lub karnych w związku z wykonywaniem obowiązków zawodowych - czytamy w uzasadnieniu.

Rzecznik ma wspierać w indywidualnych sprawach 

Mec. Dębska, kandydująca do NRA, podkreśla, że jest sędzią Sądu Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w Warszawie od 9 lat, od 2016 roku. - Doświadczenie jakie wyniosłam z Sądu Dyscyplinarnego, jak i moja praktyka zawodowa, skłaniają mnie do wniosków, że w pracy coraz częściej spotykamy się z roszczeniowymi, trudnymi klientami, którzy przelewają na nas swoje frustracje i niezadowolenie z funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości. Dostrzegam w coraz większej skali niepokojące zjawiska: narastające zachowania przemocowe, hejt wobec pełnomocników, naruszanie ich dóbr osobistych oraz coraz więcej – oczywiście  nieuzasadnionych – skarg klientów. Do tego dochodzi hejt w internecie albo – co też się zdarza – pojawiające się w przeglądarkach internetowych bardzo negatywne i nieuzasadnione, a w dodatku anonimowe opinie o adwokacie. Co więcej, adwokaci stają się pokrzywdzonymi wielu czynów zabronionych a bezpośrednio związanych z wykonywaniem zawodu, np. stalkingu, nachodzenia, zniesławienia czy fałszywych oskarżeń. Mimo że pochodzimy z różnych regionów, mamy różne doświadczenia i warunki wykonywania zawodu, wielu z nas dotykają te same problemy – wypalenia zawodowego, frustracji, a czasem i poczucia bezsilności. Tego rodzaju doświadczenia są niezależne od wieku, stażu czy miejsca wykonywania zawodu - mówi.

Dodaje, że jej intencją jest przesunięcie środka ciężkości z instytucji na adwokata jako człowieka, który codziennie mierzy się z wyzwaniami zawodu i potrzebuje wsparcia nie tylko formalnego, ale przede wszystkim osobistego. - Dlatego w mojej ocenie konieczne jest podjęcie działań mających na celu ochronę adwokatów i adwokatek, w tym powołania rzecznika praw adwokata – mówi. 

Jak dodaje, oczywistą kwestią jest dbanie o interes klientów. – Ale moja refleksja jako adwokatki czynnej zawodowo jest taka, że nasz zawód wymaga od nas bardzo wielu poświęceń, bardzo wielu trudnych decyzji. I to stawianie klienta na pierwszym miejscu następuje często kosztem rodziny, kosztem czasu wolnego, kosztem własnego wypoczynku. A przecież jako adwokaci pozostajemy dalej ludźmi i mamy prawo do wypoczynku – co jest obecnie instytucjonalnie lekceważone – do tego, by zapewnić opiekę dziecku podczas choroby, do czasu na wsparcie chorych rodziców.  Warto wziąć przykład choćby z samorządu lekarskiego, który swojego rzecznika praw lekarza powołał  już 15 lat temu – wskazuje mecenas i zaznacza, że chodzi nie tyle o wizerunek całej Adwokatury, a o ochronę i wsparcie dla poszczególnych adwokatów. 

– Oczywiście powołanie tej instytucji też wymaga czasu. Chodzi o organ, który zapewni adwokatom komfort, do którego będą mogli się zwrócić w swojej indywidualnej sprawie, w sytuacji gdy ich dobra osobiste będą naruszane, lub będą poddawania presji psychologicznej zarówno ze strony klientów, mediów czy organów państwowych. Tak by członkowie naszego samorządu mieli poczucie, że nie są w tym sami, że jest ktoś, kto w momencie, gdy będą pokrzywdzeni przestępstwem nachodzenia, stalkingu, hejtu, przystąpi do takiego postępowania jako amicus curia (przyjaciel sądu) – wskazuje.

Czas na adwokackie wakacje

Mecenas dodaje, że to nie jedyna kwestia do zmiany. - Z tym wiąże się również konieczność zapewnienie adwokatom realnej możliwości wykonywania zawodu i zapewnienie prawa do odpoczynku. Powtarzam – jest to lekceważone na poziomie instytucjonalnym, bo sąd wyznacza rozprawy, kiedy chce, nie patrząc na to, czy my mamy urlop, czy jest kolizja terminów, czy nie. Takie postępowanie przekłada się na ogromny stres, bo rzeczą normalną jest, że jeżeli klient, wybierając adwokata spośród wielu tysięcy na swojego pełnomocnika, chce aby to on osobiście reprezentował go na rozprawie. I zrozumiała jest frustracja klientów, którzy nie godzą, aby dochodziło do substytucji - podsumowuje.

Rzecznicy przy izbach lekarskich

W uzasadnieniu projektu uchwały adwokatka wskazuje również, że obecnie w 22 izbach lekarskich funkcjonuje okręgowy rzecznik praw lekarza (rzeczników nie powołano w Izbie Rzeszowskiej oraz Wojskowej Izbie Lekarskiej w Warszawie).

– Jako zadania rzecznika praw lekarza wskazuje się: działania w celu ochrony dobrego imienia lekarzy, występowanie nie tylko w interesie grup lekarzy, ale również w sprawach indywidualnych dotyczących poszczególnych osób, poprzez m.in. wstępowanie do postępowań sądowych w sprawach dotyczących mobbingu, niewypłacania należnych świadczeń finansowych, w tym wynagrodzeń, bezpodstawnego wypowiedzenia umowy o pracę czy preferencyjnych składek ZUS. Ponadto, rzecznik wspiera w zakresie ochrony przed hejtem skierowanym wobec lekarzy i lekarzy dentystów (w tym zapewnia wsparcie prawne w przygotowaniu wezwań do usunięcia obraźliwych wpisów, pisemnych skarg składanych na policji oraz pozwów sądowych), a także w zakresie ochrony danych osobowych.

Biorąc pod uwagę zbieżności w funkcjonowaniu obu samorządów zawodowych, jak i trudności w wykonywaniu obu zawodów, uzasadnione jest powołanie rzecznika praw adwokata, którego zadania koncentrowałyby się na instytucjonalnym wsparciu poszczególnych adwokatów lub grup adwokatów, tak aby przeciwdziałać pogłębiającym się zjawiskom wywierania presji czy naruszania dóbr osobistych członków samorządu – podsumowuje.